نقش آفرینی کشت و صنعت نیشکر در اقتصاد مقاومتی/ پاسخ مثبت طبیعت به کشاورزی در خوزستان
مقدمه : براساس گواه تاریخ، کشاورزی مهمترین عامل یکجانشینی انسانهای اولیه بود به شکلی که پس از آن بزرگترین تمدن های جهان در کنار رودخانه ها شکل گرفت. برخی گیاهان کشاورزی قدمتی بیشتر از تاریخ حیات بشر دارند و با توجه به نیاز و شرایط زندگی انسان ها همچنان نقش مهمی در امنیت غذایی بشر […]
مقدمه : براساس گواه تاریخ، کشاورزی مهمترین عامل یکجانشینی انسانهای اولیه بود به شکلی که پس از آن بزرگترین تمدن های جهان در کنار رودخانه ها شکل گرفت. برخی گیاهان کشاورزی قدمتی بیشتر از تاریخ حیات بشر دارند و با توجه به نیاز و شرایط زندگی انسان ها همچنان نقش مهمی در امنیت غذایی بشر ایفا می کنند که یکی از این گیاهان، نیشکر است. نیشکر از حدود ده هزار سال پیش تا کنون توانسته است علاوه بر نقش اصلی خود یعنی تولید شکر، حیاتش را با گره زدن به چرخ صنعت و تکنولوژی تدوام ببخشد و با قرار گرفتن در یک تولید چند منظوره به عنوان یک گیاه جادویی نقشی اساسی در زندگی مردم وهمچنین اقتصاد ایفا کند.
ایران مقام آور پرمصرف ترین ماده انرژی زا در خاورمیانه
کشور ایران با تولید ۷٫۷ میلیون تن نیشکر پس از پاکستان و مصر، سومین کشور بزرگ تولیدکننده نیشکر در خاورمیانه است. شکرستان ایران، جایی است که معمولا آن را سرزمین نفت می نامند، اما وجود رودخانه کارون بعنوان زیستگاه اولیه ایرانیان زمینه ساز شکل گیری نیستان های شکر در فلات خوزستان شده است تا نام این سرزمین را شکرستان بنامند و این استان را بعنوان سرزمین مادر در تولید شکر ایران یاد کنند.
در حهان امروز ، کشورها سعی دارند با استفاده از پتانسیل های طبیعی موجود در کشورها، بر روی محصولات پرکاربرد کشاورزی تمرکز بیشتری داشته باشند و در این میان نیشکر بعنوان یک گیاهان جادویی و تجاری می تواند نقش بسیار موثری را در رشد شاخص های اقتصادی و تولیدی یک کشور داشته باشد همچنین زمینه ساز ایجاد اشتغال و حتی تامین نیازهای بخش های مختلف از خوراکی، درمانی و… باشد.
شکر به عنوان یک کالای استراتژیک همواره مورد توجه و حمایت دولت های جهان است . نقش این محصول به عنوان ماده غذایی انرژی زا و تنها ماده غذایی که بطور خالص می توان آن را تولید کرد، در زندگی مردم دارای موقعیت خاص وویژه ای است. صنعت قند و شکر از جمله صنایعی است که بیشترین ارتباط را با حلقه های پیشین و پسین در زنجیره تولید اقتصاد ملی دارد.
از آنجا که نیشکر و محصولات جانبی آن می توانند زمینه ساز توسعه هر منطقه باشند، تامین نیازهای این محصول نیز از مواردی است که باید مورد توجه قرار بگیرد و در این زمینه با توجه به اینکه یک سوم از آب های جاری کشور در استان خوزستان جریان دارد، شرایط برای فعالیت و توسعه صنعت نیشکر در خوزستان مهیا است. از این امتیاز می توان در جهت سرمایه گذاری در امر کشاورزی استفاده کرد که در این میان کشت و زراعت نیشکر از اهمیت زیادی بر خوردار است.
نیشکر حلقه ارتباط کشاورزی با صنعت و بازرگانی
صنعت تولید قند و شکر به عنوان یکی از مهم ترین صنایع تبدیلی کشاورزی ، از مهم ترین حلقه های ارتباطی بخش کشاورزی، بخش صنعت و بخش بازرگانی به حساب می آید و ایجاد ارتباطی تنگاتنگ و پیوسته میان این بخش ها می تواند در راستای کمک به ارتقا این بخش ها بسیار موثر باشد.
نیاز سالانه کشور به شکر ۲.۲ میلیون تن است که از این میزان ۱.۵میلیون تن در داخل تولید و حدود ۷۰۰هزار تن شکر خام از خارج وارد میشود که بخش مهمی از شکر خام (زرد) وارداتی در شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی خوزستان به شکر سفید تبدیل میشود.
براساس برنامه چشم انداز ۱۴۰۴ ، حدود ۷۰درصد تولید شکر مورد نیاز کشور در خوزستان از تولید ۲ محصول راهبردی نیشکر و چغندرقند تامین خواهد شد.
یک قدم مانده تا خودکفایی تولید شکر
” عبدعلی ناصری “مدیر عامل شرکت توسعه نیشکر می گوید: برداشت نیشکر در واحدهای هفت گانه نیشکر خوزستان از اواخر مهر پارسال شروع و تا ۲۵فروردین جاری ادامه داشت.
وی اظهارمی دارد : تولید شکر در سال زراعی ۱۴۰۰- ۱۳۹۹ در واحدهای هفت گانه نیشکری خوزستان ۱۸هزار و ۲۵۰ تن بیش از میزان پیش بینی این محصول راهبردی بود.
ناصری با اشاره به اینکه تولید شکر در واحدهای هفت گانه نسبت به ۲ سال گذشته ۲ برابر افزایش یافته می گوید : یش بینی می شود در سال زراعی ۱۴۰۱-۱۴۰۰ حدود ۷۰۰هزار تن شکر در واحدهای نیشکری وابسته به شرکت توسعه نیشکر و صنایع جانبی تولید شود که این میزان تولید ، معادل ظرفیت اسمی این واحدها است.
این مقام مسئول می افزاید : میزان برداشت نیشکر در واحد سطح را در این شرکت ۹۳.۴ تن در هکتار است و ثبت بالاترین رقم تولید شکر در کشت و صنعت نیشکر دهخدا وابسته به این شرکت در شمال اهواز به میزان ۱۳.۲تن شکر در هکتار می باشد .
جادوی پسماند نیشکر در صنایع جانبی
از دیگر محصولات و صنایع جانبی ضایعات و فرآورده های جانبی نیشکر (سرنی- باگاس) (پوسته نی) – پیت (مغزنی) – ملاس و گل صافی (کیک صافی) می تواند برای ۶٫۵ میلیون واحد دامی به منظور تولید غیر مستقیم سالانه ۸۰ هزار تن گوشت قرمز خوراک کافی تامین کند.
یکی از پروژه های مهم طرح توسعه نیشکر و صنایع جانبی پروژه احداث ۴ کارخانه تولید خمیر و کاغذ چاپ و تحریر هر کدام با ظرفیت تولید سالانه ۸۸۵۰۰ تن با استفاده از باگاس خام در چهار واحد کشت و صنعت امیر کبیر- سلمان فارسی- فارابی و میرزا کوچک خان است.
سهم خمیر مایه نیشکر در صرفه جویی نان
خمیر مایه یکی از فرآورده های حاصل از ملاس در جهان بوده که به واسطه نیاز به ماده بیوتین در فرآیند تولید خمیر مایه و وجود این ماده در ملاس نیشکر ، تولید این محصول از ملاس نیشکر بسیار مناسب تر از ملاس چغندر قند است. صرف نظر از مزایای مستقیم بهداشتی مصرف خمیر مایه( و حذف اثرات سوء مصرف جوش شیرین در نان) و تاثیر آن در حفظ سلامت جامعه، مزایای غیر مستقیم اقتصادی و سهم مصرف خمیر مایه در کاهش ضایعات نان و در نتیجه صرفه جویی ارزی در واردات گندم قابل توجه است.
طرح تولید الکل طبی با ظرفیت سالانه ۳۰ میلیون لیتر از ملاس نیشکر واحدهای هفتگانه شرکت، از ظرفیتهای قابل توجه در خاورمیانه بوده و تا کنون در کشور، کارخانه ای با این ظرفیت ساخته نشده است.تکنولوژی به کار رفته شده در طراحی خط تولید بر خلاف سایر کارخانجات موجود در کشور، به صورت مداوم است که علاوه بر کاهش هزینه های سرمایه اولیه، نیروی بهره برداری کاهش قیمت تمام شده و.. در افزایش راندمان تولیدی و بالا بردن کیفیت محصول نیز نقش به سزایی دارند. مضافا اینکه با طراحی خاص انجام شده در بخش تقطیر میزان مصرف بخار به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.
دی اکسید حاصل از فرآیند تخمیر الکل که در صنایع مشابه در هوا منتشر می شود ،در این مجتمع قابل جمع آوری است و پس از طی مراحل مختلف فرآیندی ، به دی اکسید کربن مایع و جامد تبدیل می گردد. از یخ خشک یا دی اکسید کربن جامد در صنایع غذایی بیمارستانها، آزمایشگاهها و همچنین برای ایجاد سرما در صنایع برودتی و سردخانه ها استفاده می شود و بستگی به نوع مصرف می توان آن را به سه شکل مختلف برک، حبه و حبه و پودر تولید کرد .گاز کربنیک مایع نیز در صنایع الکترونیک،نوشابه سازی، کربونیزه کردن نوشابه های غیر الکلی، محافظت مواد غذایی در برابر قارچ ها و باکتریها،استخراج مواد شیمیایی از ترکیبات مختلف و بالاخره در صنایع بسته بندی و جوشکاری کاربرد دارد.
از تغلیظ پساب صنعتی کارخانجات مجتمع بیو تکنولوژی محصول به عنوان ماده مکمل در تهیه خوراک دام تولید می شود و با ادغام پساب دو کارخانه خمیر مایه و الکل می توان از آن به عنوان کود بار آور به جای کودهای شیمیایی در مزارع استفاده کرد. درآمد ارزی حاصل از صدور الکل و خمیر مایه در ظرفیت کامل سالانه بیش از ۵۰ میلیون دلار خواهد بود.
ارتباط مستقیم اقتصاد مقاومتی با کشاورزی در خوزستان
با توجه به محدودیت های کرونایی، در شرایط اقتصاد مقاومتی و همان طور که امسال به نام رفع موانع تولید نام گذاری شد به نظر می رسد سیاست گذاران و دولت مردان باید بر خود تکلیف بدانند تا از صنایع تولیدی مخصوصا صنایع تولیدی کشاورزی در عرصه بازرگانی و تولید حمایت بیشتری از قبل داشته باشند.خوشبختانه طبق آمار واردات تا پایان اردیبهشت سال هزار و چهارصد تنها ۲۹۲ هزار تن شکر وارداتی داشتیم که این مقدار نسبت به سال گذشته بسیار کمتر بوده است.
نیشکر گیاه قرن همچنان که کام مردم را شیرین می کند توانسته است خودش را با پیشرفت علوم بشر به روز رسانی کند ؛تا جایی که از کشت ، وارد صنعت شد و همچنین با مهلک ترین بیماری قرن یعنی ویروس کرونا به زور آزمایی و کشتن ویروس از روی سطوح پرداخته است.
اگر در صندلی منصفانه قدرت نشسته باشیم با چشمان باز رفع محدودیت های ایجاد شده برای تولید نیشکر را انتخاب می کنیم ، چرا که طبیعت از ابتدای بشر هر وقت از کشاورزی انسان ها به پیشرفت رسیده اند با آنها دوستی کرده و خشمی ندارد.سوال در اینجاست اگر در جلگه خوزستان به بهانهه ای خشکسالی و با سوء مدیریت منابع آبی ، محدودیت های کشاورزی ایجاد کنیم ، چه بر سر تولید شکر داخلی خواهد آمد؟
صنایع جانبی نیشکر در شرایط اقتصاد مقاومتی چه نقشی در زندگی مردم دارند؟خوزستان با گستردگی محیطی فراوان وهمچنین وجود آب و زمین های حاصل خیز جایگاه بسیار مناسبی برای کشاورزی و پرورش صنایع وابسته به این بخش از جمله صنایع نیشکر است. توسعه صنعت نیشکر در خوزستان می تواند زمینه ساز حل بسیاری از مشکلات خوزستان شود ، اما این مساله در گرو آن است که به این صنعت به چشم توسعه پایدار نگاه شود. اگر در جلگه خوزستان که خاک حاصلخیز دارد کشاورزی صورت نگیرد چه فاجعه ای به بار خواهد نشست؟
سمیه کردی
هیچ دیدگاهی درج نشده - اولین نفر باشید