تنوع گردشگری در روستاهای گردشگری حمیدیه
مقدمه : گردشگری روستایی در دنیای امروز یکی از بخشهای مهم فعالیتهای اقتصادی محسوب می گردد. این فعالیت مهم اقتصادی از دیدگاههای مختلفی مورد توجه قرار گرفته است. بعضی آن را به عنوان بخشی از بازار گردشگری می شناسند و عده ای نیز آن را سیاستی برای توسعه روستایی قلمداد می کنند. می توان گفت […]
مقدمه : گردشگری روستایی در دنیای امروز یکی از بخشهای مهم فعالیتهای اقتصادی محسوب می گردد. این فعالیت مهم اقتصادی از دیدگاههای مختلفی مورد توجه قرار گرفته است. بعضی آن را به عنوان بخشی از بازار گردشگری می شناسند و عده ای نیز آن را سیاستی برای توسعه روستایی قلمداد می کنند. می توان گفت ماهیت صنعت گردشگری ایجاد اشتغال و درآمد ، متنوع سازی اقتصاد، مشارکت اجتماعی و استفاده از منابع محلی است. ازآنجا که بخش اعظم مشکلات عقب ماندگی و توسعه نیافتگی روستایی نیز به فقدان این صنعت برمی گردد، لذا سیاست های راهبردی و برنامه های سازمان میراث فرهنگی وگردشگری می تواند گره گشای بخش اعظم مشکلات این عرصه بشود که در این راستا سفرهای یک روزه بازدید اصحاب رسانه درقالب تورهای گردشگری یکی از برنامه هایی است که امسال اجرایی شده تا با انعکاس اخبار و گزارشات مختلف رسانه ها ، جامعه هدف و گردشگران با ظرفیت های گردشگری روستاهای استان خوزستان آشنا شده و هدف نهایی که توسعه صنعت گردشگری روستایی است محقق شود.از این رو گزارشگر پایگاه خبری نبض شهر هم که دراین سفر حضور داشته گزارشی در این خصوص تهیه کرده که آن را می خوانید.
حمیدیه یکی از شهرستانهای استان خوزستان است که در آن جا می توان شن های کویر، آب های رودخانه و درختان جنگل را در کنار هم مشاهده کرد . همچنین چینش زیبای تپه های شنی و وجود غدیرهای آب و گونه های زیبای گیاهی و پرندگان محلی نیز جلوه های زیبایی را به دیدگان می بخشد.به لحاظ تاریخی حمیدیه از دیر باز محل داد وستد وتجارت بوده و در دوره های بعد از اسلام هم یکی از پر رونق ترین شهرهای اهوازمعرفی شده که در آن بازار ، کوره ضرب سکه ، مسجد جامع وغیره وجود داشته است .
در سفر گروهی خبرنگاران که روز جمعه ۱۸آذر به همت اداره کل میراث فرهنگی ،گردشگری وصنایع دستی خوزستان برگزار شد ، یکی از مکان هایی که مورد بازدید قرار گرفت خانه بوم های گردشگری روستای طویبه است که اهالی مهربان و خونگرم آنجا بسیار خوب از ما پذیرایی کردند .
سید عقیل شرفی که میزبان ما دریکی از این خانه های بوم گردی روستای طویبه است ، تاریخ ساخت این خانه بوم گردی را پنج سال گذشته خوانده و می گوید: بوم گردی و ساخت خانه ها و ویلا هایی برای اسکان مسافران طی سال های اخیر بسیار مورد توجه سازمان گردشگری بوده است.از این رو بسیاری از بومیان محل نیز با ساخت ویلا بوم گردی سعی درمعرفی فرهنگ و آداب و رسوم خود به گردشگران دارند .
شرفی درباره نوع بافت مضیف این خانه بوم گردی چنین توضیح می دهد : مضیف درواقع اقامتگاه بومی روستا و سازه ای از جنس نی و حصیر است و قدمت بسیار دیرینه ای دارد . از ویژگیهای مهم مضیف خنک بودن آن در فصل تابستان است و یکی از بهترین و زیباترین مکانها برای پذیرایی از مهمانان است که اداره آن توسط ریش سفید یا شیخ انجام می شود، مضیفها درب ووردی ندارند به این معنا که بگویند درخانه به روی همه باز است و با دیده دل از مهمانان پذیرایی می کنند.
شرفی ،با تاکید بر اینکه توسعه صنعت گردشگری در روستاها جز با همت اهالی روستاها و حمایت مسئولان به سرانجام نمی رسد اظهار می کند : سالهای گذشته انواع درختان اعم از توت و انجیر و .. اینجا کشت می شد اما خشکسالی طی چند سال اخیر باعث شده مشکلات چند برابر شود لذا اقدام به حفر چاه کرده ایم تا آب مورد نیاز درخت های نخل اینجا را تامین کنیم .
وی می افزاید : چندین باغ ویلا هم داریم وگردشگران زیادی از خارج استان اینجا سفر می کنند و امیدواریم بتوانیم در این مسیر موفق بشویم .
اشتغالزایی پایدار مهمترین هدف ما در جوامع محلی گردشگری است
رییس اداره میراث فرهنگی حمیدیه هم که دراین سفر ما را همراهی می کند می گوید : برای اینکه یک روستا برای هدف گردشگری انتخاب شود ، نیازمند برنامه ریزی هایی است واین موضوع که خود جوامع محلی تمایل داشته باشند به این شغل به عنوان صنعت گردشگری روستایی روی بیاورند ،مهم است چون انگیزه و همراهی و مهمان نوازی روستاییان در جذب گردشگران منجر به توسعه صنعت گردشگری روستایی و درآمد زایی منطقه می شود .
حسن بهداد اظهار می کند : روستایی که بعنوان هدف گردشگری انتخاب می شود باید از تاریخچه یا هویت تاریخی برخوردار باشد وعلاوه بر دارا بودن ظرفیت های مختلف مردم شناسی ، کشاورزی و صنایع دستی و.. ، دسترسی جاده ای آسان از نقاط مختلف شهری به آن وجود داشته باشد که روستای طویبه از توابع شهرستان حمیدیه فاصله ای کمتر از ۱۰ کلیومتراز شهردارای این ویژگی است .
بهداد، به تاریخچه این روستا اشاره کرده و خاطر نشان می کند : طی دوسال قبل بخشی از تولیدات صنایع دستی در این روستا انجام شده و هدف ما در جوامع محلی این است که روستاها به یک هدف گردشگری تبدیل شده و اشتغالزایی پایدار ایجاد گردد.
رییس اداره میراث فرهنگی حمیدیه تصریح می کند : این روستا در جنگ تحمیلی محل فرود آمدن موشک ها و توپهای زیادی بوده است برای همین نام آن را طویبه گذاشتند مقاومت اهالی طویبه دربرابر حمله دشمن در هشت سال دفاع مقدس زبانزد است.
وی می افزاید : این روستا به مقصد دوستداران طبیعت تبدیل شده و گردشگران زیادی طی سال به این روستا سفر کرده و از خدمات خانه بوم های گردشگری روستایی بهره مند می شوند .در کنار این مجموعه های گردشگری ، استخر و وسوییت های اقامتی و خانه باغ های ویلایی احداث شده و امکان استفاده از این فضاهای گردشگری اکنون برای گردشگران وجود دارد .
خانه های بوم گردی ظرفیت خوبی برای معرفی جاذبه های گردشگری روستایی است
مقصد بعدی ما در این روستا خانه بوم گردی “رحیم مجدم “است . درمحوطه بیرونی این خانه بوم گردی ، نمایشگاهی از آثار دستی زنان توانمند روستایی و برخی محصولات کشاورزی این منطقه به نمایش گذاشته شده است.
صاحب مضیف از مهمانان با قهوه و کلوچه محلی وچای ترش که دست رنج اهالی این منطقه است پذیرایی می کند . پس از آن درباره مراسم قهوه خوری (که در آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده )وهمچنین چگونگی آماده سازی قهوه عربی و رسوم عرب ها درباره نحوه پذیرایی قهوه از زنان ومردان نکاتی گفته می شود که قهوه عربی در ظرفی به نام دله آماده میشود و فردی که با دله پذیرایی می کند آن را در دست چپ و فنجان مخصوص قهوه خوری را در دست راست گرفته، از سمت راست مجلس شروع به سرو قهوه میکند.
مجدم می گوید : موقعیت گردشگری و برخورداری از آثار باستانی و آب و هوای مناسب در کنار مراکز اقامتی جدید تحت عنوان خانههای بوم گردی ظرفیت جدیدی است که موجب شده این منطقه بکر و طبیعی به یکی از مقصدهای هموطنان گردشگر تبدیل شود.
وی با بیان اینکه توانمندی های مختلف زنان این روستا در قالب چندین جشنواره و برنامه های فرهنگی به مسئولان استانی و همچنین خانم دکتر خزعلی معاون رییس جمهور در امور زنان معرفی شده است ؛ به نقش مهم دختران و زنان روستایی در توسعه صنعت گردشگری روستایی تاکید می کند .
مجدم که بازنشسته آموزش و پرورش است و این خانه بوم گردی را به نام دخترش خدیجه تاسیس کرده ، اظهار می کند : تقویت ظرفیت های مناطق روستایی مستعد گردشگری واهمیت دادن به استعدادهای دختران این مرز و بوم خیلی مهم است . بحث حصیربافی ، سفالگری ، سوزن دوزی ، سجاده بافی و.. دراین جا بسیار پررنگ است و آثار دستی بانوان به خارج از استان صادر می شود .
وی تصریح می کند : سعی ما این بوده که زنان روستایی را تشویق کنیم از ظرفیت ها وتوانمندی های خود استفاده بهینه کنند تا ضمن اشتغالزایی وحذف بی سوادی از روستا ، به رونق گردشگری روستایی کمک کنیم. چراکه موفقیت آنها دراجتماع با پرورش فرزندان سالم و موفق نمایانگر خواهد بود .
وی اضافه می کند:. مسیولان باید توجه ویژه ای به این ظرفیت ها داشته باشند تا بتوانند به اهداف مهم رونق صنعت گردشگری دست یابند .
راه اندازی موزه مردم شناسی با هدف زنده نگه داشتن فرهنگ و تاریخ ملت بوده است
در ادامه این سفریک روزه از یک موزه مردم شناسی که قبلا بنگاه املاک بوده است بازدید می کنیم . “حاج خلیل دهیمی” مالک و موسس این موزه مردم شناسی در شهرستان حمیدیه است . او از سال دوم راهنمایی شروع به جمع آوری و خرید اشیا قدیمی که بعضا ارزش تاریخی دارند کرده است .با توجه به استقبال هم کلاسی ها، آشنایان و اهالی منطقه در آن دوران تصمیم گرفت راهش را ادامه بدهد .
سالهای زیادی گذشت و سید خلیل همچنان این کار را با عشق وعلاقه زیاد انجام داد تا تحصیلات خود را به اتمام رساند وپس از آزمون در دادگستری خوزستان استخدام شد ، اما چون به وقت بیشتری برای تحقق هدفش که تشکیل یک موزه بود نیاز داشت بعد از مدتها از کار اصلی خود فاصله گرفت و فقط به جمع آوری وخرید اشیا قدیمی روی آورد. اکنون که بیش از ۳۰ سال از آن زمان می گذرد ، از ۵ هزار اقلام مختلف قدیمی اعم از ظروف ، تلویزیون ها و دوربین ها و ضبط های قدیمی، انواع ظروف مسی قدیمی….دراین موزه به چشم می خورد .
حاج خلیل می گوید : از سال ۱۳۶۳ اقدام به جمع آوری اشیا قدیمی کردم . این کار برایم جذابیت خاصی داشت و وقتی دیدم مردم بطور اساسی از این کار من استقبال کردند تصمیم گرفتم این کار را بطور جدی وتلاش بیشتر دنبال کنم .
وی می افزاید : آن موقع نوجوان بودم اما سعی کردم در حد توانم به تدریج اشیا قدیمی را جمع آوری کنم . قبلا از این گونه اقلام با ارزش قدیمی زیاد بود ولی خریداری برای ما سخت تر بود . بالاخره زمانی رسید که وارد بازار کار شدم و شرایط اقتصادی بهتری پیدار کردم و توانستم اجناسی که ارزش تاریخی دارند خریداری کنم . پس از آن یکباره به ذهنم آمد مردم هم از دیدن این اشیا تاریخی لذت ببرند و این موضوع باعث شد که موزه مردم شناسی را راه اندازی کنم .
حاج خلیل به سوال ما که” مهمترین مشکل شما دراین سالها چه بوده است؟” اینگونه پاسخ می دهد : عدم توجه مردم مسولان نسبت به اهمیت این کارو کوچک بودن فضای اینجا یکیاز موانع من دراین مسیر بوده که حل این مشکل ، نیازمند تحول نگرش مسئولان است.
وی می افزاید : زنده نگه داشتن فرهنگ و تاریخ برایم مهم است و از این رو با جدیت وپشتکار بیشتر کار را ادامه دادم .
یادمان شهدای جهاد عشایر عرب خوزستان سالانه پذیرای کاروان های راهیان نور و گردشگران زیادی است
در ادامه این سفر یک روزه به یادمان شهدای جهاد عشایرعرب خوزستان در حمیدیه می رویم که گفته می شود همزمان با جنگ جهانی اول در سال ۱۲۹۴ و پس از فتوای مراجع نجف، قبایل عرب خوزستان علیه قوای انگلیس که از جنوب ایران وارد کشور شده بودند در غرب اهواز جهاد کردند؛ این درحالی بود که پیش آن نیروهای انگلیسی به کشور عراق لشکرکشی کرده و بصره و فاو را اشغال کرده بودند.
در جریان این نبرد، عشایر قهرمان عرب خوزستان تعداد زیادی از نیروهای انگلیسی را کشتند و نزدیک به ۵۰۰ نفر از عشایر عرب نیز به شهادت رسیدند و در نهایت شرایط به گونهای پیش رفت که قوای متجاوز انگلیس تا روستای مرید از توابع خرمشهر عقبنشینی کردند.
در این جهاد مردم عرب خوزستان با کمترین امکانات و تنها با سلاحهایی همچون تفنگ سبک مگوار، فاله و شمشیر در مقابل ارتشی مجهز به انواع سلاح و توپخانه ایستادگی کردند و آنها را به خارج از مرزهای کشور راندند.
بنا به گفته سید سعید سیاحی مدیر یادمان شهدای جهادگر عشایر عرب خوزستان ، این یادمان سالانه پذیرای کاروان های مختلف راهیان نورودیگر گردشگران تاریخی است و سال گذشته به عنوان موفق ترین یادمان کشوری انتخاب ومعرفی گردید .
روستای شبیشه ظرفیت خوبی برای پرورش گل و توسعه کشاورزی منطقه است
مقصد بعدی ما دراین سفر جذاب و زیبا، روستای شبیشه از توابع شهرستان حمیدیه است که بیش از ۶۰ سال در آن سبزی کاری و گل کاری انجام می شود و ظرفیت خوبی برای توسعه کشاورزی منطقه است .
شهرستان حمیدیه از دیرباز حاصلخیز بوده و وجود نهرها و رودخانه کرخه آن را متمایز و به یکی از قطب های کشاورزی تبدیل کرده است. سبزیجات، گندم و برنج بیشتر محصولات این شهرستان را به خود اختصاص می دهند. حمیدیه تنها شهرستانی در جنوب و غرب خوزستان است که در آن گل کشت می شود. اگر چه وسعت گلستان های حمیدیه نسبت به سال های گذشته بسیار کاهش یافته است. اکنون بخش زیادی از اراضی حمیدیه زیر کشت گل های شب بو، زنبق، همیشه بهار، جعفری، نرگس و آفتابگردان می رود.
به گفته سعید بهداد رییس میراث فرهنگی حمیدیه ، سال گذشته جشنواره گل شهرستان حمیدیه مورد استقبال عموم بویژه گردشگران قرار گرفت . همچنین مراسم نمادین ۵ هزار گل تقدیم حرم مطهر علی بن مهزیار اهوازی برگزار شد .
وی اظهار امیدواری می کند :با وجود حمایت ها و معرفی این مزارع کشاورزی ، امسال جشنواره گل نرگس پر بار تر وبا شکوه تر برگزار شود.
صنعت گردشگری محور توسعه بسیاری از روستاها خواهد شد
معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خوزستان هم که در بخشی از این سفر ما راه همراهی کرده درخصوص ظرفیت های شهرستان حمیدیه می گوید : صنعت گردشگری می تواند محور توسعه بسیاری از شهرها وروستاهای خوزستان قرار گیرد . گردشگری یک روزه فرصت خوبی برای معرفی ظرفیت های روستاهای حمیدیه در زمینه میراث فرهنگی وجاذبه های گردشگری است .
پیمان نبهانی ،در حاشیه بازدید خبرنگاران از موزه مردم شناسی شهرستان حمیدیه ، این رویکرد را گامی برای رونق صنایع دستی منطقه معرفی کرده و تصریح می کند : به طور کلی اشیاء موزه مردم شناسی که اینجا به معرض نمایش قرارداده شده نتیجه زحمات اقای دهیمی طی سالهای متمادی است .
نبهانی ، به سوال ما که “میراث فرهنگی چه حمایت هایی برای موسس این موزه خواهد داشت ؟” اینگونه پاسخ می دهد : درخواست ما این بوده زمینی در اختیار آقای دهیمی قرار داده شود تا این اشیا تاریخی ارزشمند را نگهداری کند اما هنوز شرایط مهیا نشده است .
وی می افزاید : پس از پی گیری های متعدد ، قرار شده درسایت اداری میراث فرهنگی شهرستان زمینی در اختیار موسس این موزه مردم شناسی (آقای دهیمی ) داده شود یا از محل زمین هایی که در تملک شهرداری است زمین برای این امور اختصاص یابد .
نبهانی به دیگر سوال ما که” آیا تسهیلات بانکی هم برای راه اندازی این گونه امور فرهنگی تاریخی ارائه می شود ؟” اینگونه جواب می دهد : تا کنون این کار انجام نشده اما این امکان وجود دارد .
وی ، با بیان اینکه شناسنامه دارشدن اشیا نفیس وکتب مختلف ارمنی ها هم در آینده نزدیک در مجموعه گردشگری هوزای انجام می شود می افزاید : در شهرستان های شوشتر و دزفول و رامهرمز هم چنین ظرفیت های تاریخی برای راه اندازی موزه های مردم شناسی وجود دارد که در این صورت به رونق صنعت گردشگری کمک شایانی می شود .
ادامه این سفر ، سد تنظیمی حمیدیه یکی دیگر از گذرگاه های ما درحین عبور از روستاهای حمیدیه است. جنادله دهیار روستا هم در آنجا حضور یافته و ضمن خوشامد گویی به خبرنگاران وگردشگران درباره چگونگی امرار معاش اهالی منطقه که ماهیگیری است صحبت می کند و درنهایت با همراهی یکی از این اهالی سوار قایق می شویم تا از هوای دلشنین آنجا بهره مند بشویم .
آنچه مشخص است شهرستان حمیدیه اگرچه فاقد صنایع بزرگ ونفت است اما حاوی مزارع وسیع و زمین های کشاورزی ، صحراهایی با زیستگاه های شترهای اصیل وزیبا ، جنگل های سبز وگونه ای گیاهی متفاوت است و می توان گردشگری جنگ، گردشگری بیابان، گردشگری روستایی و گردشگری مذهبی را یک جا در شهرستان حمیدیه و روستاهای آن تجربه کرد.
از صبح که به مسیر حمیدیه حرکت کردیم با ظرفیت های متنوع گردشگری آن آشنا شدیم اما جاذبه های گردشگری و مهمان نوازی های مردم روستای حمیدیه آنقدرزیبا و دلنشین است که چندان احساس خستگی نمی کنیم . از این رو پس از صرف ناهار در سیاه چادر در هوای مطبوع و خوب اطراف منطقه صحرایی روستای خسرج ، برخی دوستان به سمت گرفتن عکس های یادگاری و سلفی رفته تا لحظات زیبای روستا را خاطره سازی کنند .
نکته قابل تامل اینکه خانههای بوم گردی علاوه بر توسعه و ماندگاری فرهنگ بومی روستا و معرفی ظرفیتهای گردشگری و نمایش سوغات منطقه، نقش موثری در رونق و توسعه گردشگری منطقه دارند و گردشگران با آداب ورسوم و فرهنگ عشایر ومردم روستایی بیشتر آشنا می شوند . اما برای تحقق این هدف باید دولت ها نقشه راه را به درستی طراحی کرده تا چرخ گردشگری بچرخد چرا که گردشگری طبیعی را می توان دراین مناطق تجربه کرد .
شهرزاد امیری
هیچ دیدگاهی درج نشده - اولین نفر باشید