بغض سدها و سکوت / اشک سدها هم در آمد
مقدمه : قله های زاگرس در تاج کرخه هم نان بود و هم آب برای مردمانی که هشت سال جنگ تحمیلی را تاب آورده بودند. جنگ (با همه ویرانگری اش) سفره هایشان را در زمین های کشاورزی نسوزاند، هورالعظیم را کوچک و حقیر نکرد. جنگ بود، اما، مردم حقشان را از نعمت بی دریغ خداوندی […]
مقدمه : قله های زاگرس در تاج کرخه هم نان بود و هم آب برای مردمانی که هشت سال جنگ تحمیلی را تاب آورده بودند. جنگ (با همه ویرانگری اش) سفره هایشان را در زمین های کشاورزی نسوزاند، هورالعظیم را کوچک و حقیر نکرد. جنگ بود، اما، مردم حقشان را از نعمت بی دریغ خداوندی کسب می کردند. حق آب و نان و زندگی. حق نفس کشیدن در هوایی که لنج و برکت و ماهی و شرجی را به رفیق راهشان کرده بود.
حالا بر تاج کرخه قدم می گذاشتیم و همانند پادشاهی که دیگری خبری از قدرتش نبود دل می سوزاندیم، کفگیر کرخه به ماهی های بی جان خورده است و ما که امیدوارانه تنها منتظر مهربانی باران رحمت الهی هستیم. با این امید که مثل همیشه مدیران جهادی بحران های پیش آمده کم آبی را ختم به خیر کنند.
شرایط خشکسالی و کم آبی، مصائب خود را به شهر و روستاهای مجاور رودخانه ها تحمیل کرده است. پایین آمدن سطح آب پشت سدها، به تبع آن مشکلاتی چون خاموشیهای نوبتی در سراسر کشور، عدم دسترسی به آب آشامیدنی سالم، بحران محیط زیستی هور العظیم و… جامعه رسانه ای کشور را نگران تر از همیشه کرده است.
همهی این دغدغه ها، دست به دست هم دادند تا جمعی از اصحاب رسانه خوزستان به همت خانه مطبوعات استان جمعه هجدهم تیرماه برای بازدید میدانی و تهیه گزارش به مجموعه سدهای کرخه و دز سفر کنند.
گزارشگر نبض شهر هم فرصت را غنیمت شمرده تا ضمن بررسی علل بروز خشکسالی در سدها به بیان دیدگاه های کارشناسی و نظرات مسئولان دراین خصوص بپردازد که آن را می خوانید.
رییس انجمن محیط زیست خوزستان : تبخیر حق آبه هور العظیم در پشت سدها
به گفته رئیس انجمن محیط زیست خوزستان، طبق استانداردهای جهانی تنها مجاز به استفاده از ۴۰ درصد مقدار آورده سدکرخه هستیم چراکه ۶۰ درصد آن حق آبه محیط زیست و هورالعظیم است ؛ این درحالیست که در کشور ما بیشتر از نیاز و بیشتر از آورد سد ساخته ایم.
خالد ربیعی ،در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار نبض شهر اظهار می دارد : حدود ۴۰ میلیارد مکعب آورده رودخانه ها است. اما بیش از ۵۰ میلیارد مکعب سد ساخته شده، بنابراین حتی اگر سد ها تماماً هم پر شوند یک قطره آب در طبیعت رها سازی نمی شود و به همین علت رودخانه های ما یکی پس از دیگری خشک میشوند.
ربیعی، با اشاره به مشکل تبخیر آب سدها می گوید : برخلاف گفته های مسئولین مربوطه که مدعی هستند آب برای زمان خشکسالی ذخیره می کنیم، اما طبق آمار پژوهش های محققین در این زمینه، سالیانه ۱۰ میلیارد مترمکعب آب در پشت سدها تبخیر می شود.
وی به حق آبه هورالعظیم هم اشاره کرده و تصریح می کند : هشت برابر از ظرفیت هور العظیم، آب در پشت سدها تبخیر میشود. بنابراین آب شیرین پشت سدها در آسمان تبخیر شده و تبدیل به ابر هایی می شود که در جایی دیگری بارش میشوند.
کارشناس ارشد مهندسی آب : مدیریت ناکارآمد مهمترین دلیل خشکسالی سدها
یک کارشناس ارشد علوم و مهندسی آب در خصوص خشکسالی سدهای کرخه و دزمی گوید : طبق آمارموجود گنجایش سد کرخه حدود ۸ میلیارد مترمکعب است که اگر ظرفیتش کامل باشد (مانند سال گذشته که کامل شد وسیلاب راه افتاد)می تواند با اندکی تغذیه از بالادست ، تا ۴ سال ( هرسال ۲ میلیارد مترمکعب بطور منظم و به فراخور فصل یا ماه آبی ) آب در رودخانه کرخه جاری سازد که بطور متوسط بیش از ۶۰ متر مکعب در ثانیه می شود .
محمد کرمی به سوال ما در خصوص ” علل بروز سایه خشکسالی بر سدهای کرخه و دز” اینگونه پاسخ می دهد: بی مهری آسمان ، سدهای کم بازده و از همه مهم تر مدیریت ناکارآمد می توانند مهمترین دلایل این خشکسالی باشند .
این کارشناس ارشد مهندس آب معتقد است : در باره بارش های کم و نیز کارآیی کم برخی سدها به دلیل جانمایی اشتباه یا هر دلیل دیگر بحثی نداریم ؛چون نه توان دستور دادن به آسمان را داریم و نه آب رفته را می توان به جوی بازگرداند . اما اگر بخواهیم منصفانه به موضوع بپردازیم باید مجموعه ای از عوامل را علل بروز این کم آبی در نظر بگیریم.
وی تصریح می کند : سال گذشته سد کرخه کاملا پر و رودخانه هم بشدت سیلابی شد ، پس سدی با این گنجایش بزرگ که پر هم شده وقتی نتواند حتی نیاز آبی حوضه ی پائین دستی خود را نه تنها برای ۴ سال ، بلکه برای یکسال هم تامین کند ، سود و فایده اش چیست وبرای چه احداث شده است ؟ اینجاست که پای مدیریت آبی که در ظرفیت کامل سد خود را پر کرده به میان می آید .
کرمی بیان می کند : در پائیز و بویژه زمستان ۹۹ و حتی فروردین ۱۴۰۰ رودخانه کرخه با ظرفیت کامل جاری بود ، چرا ؟؟ آیا ترس از سیلاب باید باعث شود که منابع آبی ارزشمند خود را هدر دهیم ؟
وی تاکید میکند : در موضوع مدیریت سدها در کشور کم آبی مانند ایران باید نهایت دقت بکار برده شود .
پس از ساعتها خستگی در اتوبوس بالاخره به همراه دیگر دوستان خبرنگار و فعالان محیط زیست راهی سد کرخه می شویم. هنوز نمی توانم باور کنم این همان سدی است که دو سال قبل به علت سیلاب مشکلاتی را در شاخه های نیسان و سابله منطقه گوبان ایجاد کرده بود. هنوز باورم نمی شود که آن زمان سیل بند ها هم به علت حجم زیاد آب ورودی چند بار شکسته شده بود ای کاش زمان به عقب برمی گشت اما افسوس آنچه که اکنون می بنیم نشان های مبرز خشکسالی بر کنار های سد است و بس.
مدیر عامل سد ونیروگاه کرخه : ممکن است نیروگاه های سد کرخه را از دست بدهیم
بنا به گفته مدیر عامل سد ونیروگاه کرخه ، با توجه به کم شدن ذخیره سد کرخه ورودی متوسط سد کرخه ۱۸ متر مکعب در ثانیه است وبه دلیل وضعیتی که در سد کرخه ومیزان آب موجود در مخزن آن وجود دارد ممکن است نیروگاه های این سد را از دست بدهیم و تولید برق نداشته باشیم .ازاین رو اولویت ما تامین آب شرب مردم است .
به گزارش خبرنگار نبض شهر، محمد رضا یزدانی پور در ارائه گزارش وضعیت سد مخزنی کرخه، متوسط خروجی آب نیروگاه در سال گذشته را به میزان ۲۴۸ متر مکعب خوانده و می افزاید : امسال متوسط خروجی نیروگاه به رقم ۶۶ متر مکعب در ثانیه رسیده است.
وی تصریح می کند : تولید انرژی در این نیروگاه یک هزار و ۱۳۶ مگاوات ساعت است در حالیکه در سال گذشته پنچ هزار و ۳۳۶ مگاوات در ساعت بود.
این مقام مسئول می گوید: روزانه ۱۱ متر مکعب در ثانیه از ۲ میلیارد و ۳۰۰ میلیون مترمکعب آب ذخیره در پشت سدها تبخیر می شود. پس اگر تراز بهرهبرداری به ۱۸۶ میلیمتر متر برسد دیگر در سد کرخه تولید برق نیز نخواهیم داشت.
وی در خصوص سیل دو سال گذشته خوزستان که با کم آبی امسال کرخه تعارض دارد ، این گونه توضیح می دهد: اگر سد کرخه نبود نیمه غربی و مرکزی خوزستان همانند مناطق پلدختر توسط سیل نابود می شد اما پلدختر شرایط جغرافیایی مناسب تری برای پناه گیری مردم داشت.
اما در ادامه این جلسه بیانات یکی از فعالان محیط زیست مبنی بر وجود مشکلات آب برای احشام و کشاورزی و عدم مدیریت منابع آبی منجر به ایجاد درگیری لفظی با مدیر عامل سد کرخه و حاشیه هایی در این جلسه می شود که که خبرنگاران ترجیح دادند جلسه را ترک کنند .
رییس هیات مدیره خانه مطبوعات خوستان : تعارض پروژه های آبی کارون با بحران کم آبی
با توجه به اینکه بازدید از سد دز بخش دوم برنامه سفر خبرنگاران خوزستانی بود، از این رو نشست خبری با حضور مدیر عامل سد دز و عوامل اجرایی این سد قسمت دوم برگزارشد.
غلامرضا فروغی نیا رییس هیئت مدیره خانه مطبوعات خوزستان در حاشیه این نشست خبری می گوید: حساسیت روی پروژه های آب کارون وجود دارد. خانه مطبوعات و رسانه ها دغدغه مند این شرایط بحرانی هستند و اشکالاتی که دراین طرح ها با وجود شرایط کم آبی وجود دارد در تعارض بوده و برای جامعه قابل قبول نیست.
وی می افزاید : خوزستان با منابع آبی گسترده امروز نباید در پایین دست مشکل کم آبی داشته باشد قطعاً مدیریت و پیش بینی کارشناسانه انجام نشده است.
مدیر عامل خانه مطبوعات خوزستان : ضرورت مدیریت بحران خشکسالی و درک شرایط کشاورزان
مدیر عامل خانه مطبوعات خوزستان نیز در جمع خبرنگاران در طی این نشست نشست سخنرانی کرده و می گوید : دیدن سد کرخه درشرایط کم آبی وشرایط سخت مردم در مواجهه با خشکسالی و کشاورزان و تلفات دام در پایین دست می طلبد که مردم و مسئولین با هم دیگر همکاری و همدلی بیشتری داشته باشند، در جنگ خشکسالی نیز همانند جنگ تحمیلی این مشکل را حل خواهیم کرد.
افشار پرویزی بابادی تصریح می کند : در این شرایط مدیریت منابع آبی و همدلی با مردم و کشاورزان که معیشت اصلی آنها دامداری وکشاورزی است ضروری بوده و مسئولان باید شرایط آنها را درک کنند.
وی ، مدیریت مصرف آب و همراهی دو طرفه مردم و مسئولان را در گذر از این شرایط خشکسالی مهم دانسته و با اشاره به درگیری لفظی یکی از فعالان محیط زیست با مدیر عامل سد کرخه می افزاید: دغدغه فعالان محیط زیست و خبرنگاران یکی بود، اما شیوه ی خبرنگاران برای مطالبه گری متفاوت است و ایجاد تنش را در این شرایط فعلی نمی پذیرم.
مدیر عامل سد و نیروگاه دز : بحرانی بودن شرایط ارتفاع آبی دز /حدود ۶۰۰ میلیون مترمکعب ذخیره آب سد دز تا پایان مهرماه است
مدیرعامل سد و نیروگاه در ابتدای در نشست خبری با اصحاب رسانه اظهارمی دارد : با واقعیت ناگهانی از ترسالی و خشکسالی ناگهانی مواجه شدیم و در حال حاضر ارتفاع زیر ۳۳۰ متر است در حالی که بر اساس دستورالعملهای ابلاغی اگر نگاه صرف نیروگاهی داشته باشیم نباید به تراز کمتر ۳۳۰ متر برویم چون رانرها و توربینها آسیب میبینند و اگر از حد ۳۱۲ متر پایینتر برویم، روی دیوارههای سد تَرَک بر میدارد.
رئوفی بیان می کند : پذیرفتیم که امسال تحت شرایط خاصی به خاطر مردم تا تراز ۳۰۲ متر هم برویم؛ ممکن است پاییز باران نبارد لذا باید یک حداقل آبی را برای ذخیره داشته باشیم.
مدیرعامل سد و نیروگاه دز با اشاره به اینکه یک باور عمومی وجود دارد که آیا سدها سبب سیل هستندیا خیر ؟ اظهار می دارد: در بدترین شرایط سال ۹۸ چارهای جز این نداشتیم که حدود ۳۰ درصد رهاسازی آب انجام شد اما اگر سدها آسیب بینند کل خوزستان زیر آب میرود.
رئوفی فر با اشاره به وجود یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب حجم خالی سد عنوان می کند : ۸۰ مترمکعب در ثانیه ورودی آب به سد است که نوسان هم دارد .
وی با اشاره به اینکه سد دز ۱۳۰ هزار هکتار از اراضی پاییندست سد را آبیاری میکند، می افزاید : تا آخر مهرماه حدود ۶۰۰ میلیون مترمکعب ذخیره آب موجود داریم که آن هم با احتساب آورد احتمالی ۲۵۰ میلیون مترمکعبی می شود .
آنچه از گزارش فوق بر می آید این نکته است که زمین های کشاورزی ودام ها تشنه آب هستند . چه بسیار چه بسیار کشاورزانی که معیشت آنها با مشکل مواجه شد و چه بسیار گام میش هایی که حیات انها به علت نبود آب رو به نابودی است . حال و او ضاع صنایع وبخش تولید وخیم تر و به خاطر بی برقی خسارت زیادی به آنها وارد می شود. آری این است واقعیت های ملموس ناشی از تنش کم آبی ! کمبود تولید برق شاید در سایر استان های کشورمان مشکل چندانی ایجاد نکند اما در خوزستان با دمای بالای ۵۰درجه صنعت و مردم چگونه می توانند این شرایط را تحمل کنند ؟
به راستی علت این پدیده تنها به کاهش بارندگی ها مربوط می شود یا اینکه مدیریت منابع آبی برای سدهای استان و روستاهای پایین دست و بالادست به خوبی انجام نشده است ؟ …
آری این روزها مردم خوزستان دورانی مانند بی برقی ها و بی آبی های شرایط جنگ را تحمل می کنند و انتظار می رود مسئولین با عدالت و شفافیت بیشتری شرایط خشکسالی را مدیریت کنند زیرا در شرایط کرونایی و بد اقتصادی جایی برای خطا وسو مدیریت دیگر وجود ندارد.
گزارشگر : سمیه کردی / شهرزاد امیری
هیچ دیدگاهی درج نشده - اولین نفر باشید