پرنقش تر از فرش دلم ، بافته ای نیست
در یکی از پس کوچه های شهرستان مسجدسلیمان درب یکی از منازل نیم باز است .تنها صدایی که به گوش می رسد ، نقشه خوانی آهنگین زنان پرتلاش روستایی است که کودکی شان را با قالیبافی سپری کرده اند ودوران نوجوانی وبزرگسالی خود ،هنر موروثی مادر بزرگ هایشان را زنده کرده اند . زنانی که […]
در یکی از پس کوچه های شهرستان مسجدسلیمان درب یکی از منازل نیم باز است .تنها صدایی که به گوش می رسد ، نقشه خوانی آهنگین زنان پرتلاش روستایی است که کودکی شان را با قالیبافی سپری کرده اند ودوران نوجوانی وبزرگسالی خود ،هنر موروثی مادر بزرگ هایشان را زنده کرده اند . زنانی که اگر چه دلسرد از حمایت مسئولانند، ولی دلبسته دارهای قالی هایشان شده اند که برایشان روزی حلال به بار می آورد .
شاید سواد چندانی نداشته باشند چون به جای اینکه همانند همسالان خود درس بخوانند ، چرخ روزگار و سرنوشت زندگی شان به گونه ای رقم خورده که قلم شان کاردک آهنی محکم قالی بافی و کتاب شان نقشه های متعدد فرش ها است . دارهای قالی ، مونس لحظات شاد زندگی شان شده و نان هنر دستان پینه بسته خویش را می خورند .
می گوید تا کلاس چهارم درس خواندم . بعد از آن پشت دارقالی نشستم و کنار مادرم گره های قالی را می زدم . مادرم شبانه روز قالی می بافت . ۷دختر بودیم و من بیشتر از دیگر خواهرانم به قالیبافی علاقه داشتم . مادرم فوت و فن قالیبافی را به تدریج به من یاد داد و همیشه می گفت قالیبافی یک هنر است که باید یاد بگیری . هروقت کار بافت را خراب می کردم می گفت اشکال ندارد یاد می گیری .گاهی می ترسیدم با من دعوا کند ولی مادر با همین کاردکهای آهنی محکم ، صبر واستقامت را به من یاد می داد و بدون هیچ شکوه ای روزش را شب می کرد و فقط قالی می بافت .
این بانوی کارآفرین مسجدسلیمانی متولد ۱۳۶۰ است . او اکنون ۲ فرزند دارد و با همراهی خوب همسرش قالیبافی می کند و به ادامه تحصیلش در مقطع دبیرستان می پردازد .همیشه آرزویش این بود کارگاهی تولیدی راه اندازی کند تا هنر قالیبافی در روستا منبع درآمد هم ولایتی هایش شود و بتوانند درآمد زندگی خود را از طریق هنر قالیبافی بدست آورند .
مهمترین خواسته اش ،بیمه بافندگان فرش است تا خرج دوا و درمان مفصل هایی که برا اثر بافتن از بین رفته و چشم هایی که کم کم بی نور می شوند تامین شود و مسئولان برای افزایش فضای آموزشی کارگاه تولیدی قالیبافی اش که تنها یک اتاق ۲۴ متری است واشتغالزایی زنان روستایی کمر همت را ببندند . گفتگوی زیر حاصل تلاش ما با پروانه جلیلی این هنرمند قالیباف مسجدسلیمانی است که آن را می خوانید .
علاقه شما به کار قالیبافی و تابلو فرش از کجا شروع شد؟
در دوران کودکی در گره زدن بافت فرش های سنتی کنار مادرم بودم و به او کمک می کردم و از این کار لذت می بردم . ازسال ۱۳۷۹ به طور جدی به این هنر روی آوردم و تا سال ۱۳۸۳ درمنزل برای خودم قالی می بافتم و به اصفهان وشهرکرد می بردم تا بفروشم .
سال ۱۳۸۹ بود که به سازمان جمعیت هلال احمر رفتم و درخواست مربی گری فرش بافی را دادم که موافقت شد . مدت دو سال آموزش قالیبافی به هنرآموزان هلال احمر را برعهده داشتم تا اینکه سال ۱۳۹۳ به روستاهای اطراف مسجدسلیمان رفتم و این هنر اصیل را به بانوان روستایی نیز آموزش دادم .
دراین راستا با چه مشکلاتی مواجه بودید ؟
مهمترین مشکل من بعد از بحث آموزش ، تهیه نخ و نقشه برای قالیبافان بود. به تبریز و مشهد رفتم وپس از رایزنی های زیاد، نمایندگی چند شرکت معتبر تهیه نخ را برعهده گرفتم تا کار بافنده های شهر و روستا راحت تر شود . سال ۱۳۹۴ بود که مجوز افتتاح کارگاه تولیدی فرش را گرفتم و وهمان سال اولین نمایشگاه فرش هنرجویانم را با حضور مسئولان شهرستان برپا کردم .
تسهیلاتی از صندوق کارآفرینی گرفتم تا توانستم دستگاه پرداخت سطحی فرش را خریداری کنم و بخشی ازمشکل بافنده ها که فرش را برای پرداخت سطح فرش به تبریز ،اصفهان یا مشهد می فرستادند حل شد و دوره های تخصصی استفاده از این دستگاه را در شهر مشهد گذراندم .اکنون شرکت هنر فرش بختیاری مسجدسلیمان را دارم و طی دو سال بیش از ۴۲۰ هنر آموز را در کارگاه تولیدی خود آموزش دادم .
فرش وتابلو فرش ما همه دستبافت هستند و توسط بافنده های کارگاه مان بافت زده می شوند .با توجه به اینکه مکان مناسبی برای کار کردن بافندگان ندارم ، تمام بافنده ها کارشان را در منزل خود انجام می دهند .
من آموزش های تخصصی را به هنرآموزان می دهم و هرکدام از هنرآموزان که تمایل داشت ، نقشه تضمین خرید به او می دهم و هرکس توان خرید نداشته باشد به او کارمی دهم وطبق قرادادی که با بسته می شود طی ۴ تا ۶ ماه باید کار را تحویل شرکت بدهد و دستمزد خود را دریافت می کند لذا اگر مسئولان حمایت های لازم را داشته باشند می توانم بیش از ۵۰۰ نفر را مشغول کار کنم .
آیا بافندگان فرش بیمه هستند ؟برای احیای این هنر اصیل ایرانی چه باید کرد ؟
چون با مشکلات مکان برای تولید وفروش فرش های بافته شده مواجه هستم نتوانستم بافندگانم را بیمه کنم ولی اگر مسئولان حمایت کنند تا بافنده ها را بیمه کنم ،می توانم بهترین فرش ها را از مسجدسلیمان ببافم و حتی صادرکنم .
فرش خوب چه ویژگی هایی دارد ؟
یک فرش خوب بستگی به نخ چله و اللخصوص ظرافتش دارد.
تا حالا شده ناامید بشوید ؟
شاید باورتان نشود یکسال نه شاگرد داشتم که آموزش بدهم ونه فروشی داشتم که پول آن برای زندگی ام خرج شود . ولی هیچ وقت ناامید نشدم چون به کارم علا قه داشتم و روزی که شروع کردم به همسرم هم گفتم من تا ۴ سال روی این کار حساب نمی کنم.
اولین فرشی که بافتید چه سالی بود ؟به خاطر دارید ؟ درمورد آن توضیح دهید .
اولین فرشی که با کمک مادرم بافتم سنتی بختیاری بود که سال ۱۳۷۷ بافته شد .آن زمان هیچ مشکلی برای بافت نداشتیم چون بافت فرش ما از پشم گوسفند بود ومن با کمک مادرم ریسندگی و رنگرزی می کردم وکل مواد اولیه بافت را خودمان تهیه می کردیم .
درحال حاضر چند تخته فرش وتابلو فرش بافت زده اید ؟
بیش از سیصد تخته فرش وتابلو فرش دستباف دارم که همه کارهنرجویان من هستند ، اما چون مکان لازم را ندارم و بافنده ها توان هزینه کردن را ندارند لذا مشکلاتی برای فروش آنها داریم .
تا کنون در نمایشگاه های درون وبرون استانی شرکت داشتید ؟
سال گذشته مبلغ ۷ میلیون تومان وام گرفتم تا توانستم نمایشگاهی برای هنرجویانم در بصره عراق برگزار کنم وبخشی از مشکلات بافندگان را حل کنم وخدا راشکردر زمینه اشتغال توانسته ام تا حدودی برای بانوان موثر باشم .
آیا عراق بازار صادرات خوبی برای فروش فرش های سنتی ایرانی است ؟ آیا درآنجا فروش آثار هنری شما از استقبال خوبی برخوردار بود ؟
استقبال خیلی خوب بود ولی بازار عراق بیشتر طرفدار تابلو فرش های سوره های قرآنی بودند . اگر موقعیتی پیش بیاید صد درصد درنمایشگاه شرکت می کنم چون همسرم هیچ مخالفتی با کار من ندارد .
آیا فرش بافان در حال حاضر از تسهیلات بیمه برخوردار هستند ؟
یکی از آرزوهای بافندگان این است که بیمه بشوند وهمیشه آنها را تشویق می کنم که مطمئن باشید کار صادرات فرش من درست می شود و همه بیمه می شوید .مطمینم بهترین فرش ها را می توانیم از خوزستان صادر کنیم بنابراین اگر بافنده های فرش حمایت شوند ،خوزستان بهترین بافنده های فرش را دارد .
چند سال درکار فرش بافی هستید ؟
۱۶ سال است فرش می بافم ولی ۶ سال به بازار کار وارد شده ام .
برای بازاریابی وفروش محصولات تولیدی با مشکل مواجه نیستید؟
بازار فروش ندارم . مجبورم نقشه تضمین خرید برای بافنده هایم تهیه کنم یا سفارش شخصی بگیرم تا بتوانم جوابگوی هزینه های بافنده گانم باشم .
برنامه آینده شما چیست ؟
برنامه آینده من این است که بیش از یکهزار نفر آموزش قالیبافی بدهم و به خارج کشور سفر کنم تا سرمایه گذار برای صادرات فرش ها پیدا کنم .
درآمد بافندگان به چه عواملی بستگی دارد ؟
درآمد ماهیانه بافندگان بستگی به میزان فعالیت آنها دارد و اگر یک بافنده خوب وسریع کار کند ،می تواند ماهی یک میلیون تومان درآمد داشته باشد .
مشوق اصلی شما در روی آوری به شغل قالیبافی چه کسی بود؟
از همان دوران کودکی علاقه فراوانی به بافندگی داشتم ولی مشوق اصلی من برای روی آوری به این شغل ،شوهرم بود .با توجه به اینکه من سه فرزند دارم ، همسرم همیشه کنارم بود و در منزل تشویقم می کرد که کارم را با پشتکار وجدیت دنبال کنم .
چه عواملی در موفقیت شما نقش داشته است؟
اول خدای متعال ، دوم همراهی خوب همسرم ودرنهایت پشتکار خودم
اگر قالی بافی نمی شدید چه شغلی را انتخاب می کردید ؟
پرستاری .چون هدفم خدمت به مردم است.
تا چه مقطع تحصیلی درس خوانده اید ؟
به علت ازدواج درسن پایین و پی گیر بودن مباحث تحصیلی فرزندانم ، اکنون درحال درس خواندن درمقطع دبیرستان هستم .
از بین تابلو فرش هایتان کدام کار را بیشتر دوست دارید ؟
اشک پاییز . این تابلو اولین کار تابلو فرش من بعد از قالی سنتی بود.
سخن آخر ؟
از تمام مسئولان خوزستان اعم از مدیرعامل صندوق کارافرینی استان ،مهندس موسوی ریس صندوق کارافرینی مسجدسلیمان ،مهندس سواعدی مدیر عامل فنی حرفه استان خوزستان ،شهلا عموری رییس اتاق بازرگانی صنایع معادن کشاورزی اهواز، مهنندس یوسفی ریس فنی حرفه ای مسجدسلیمان ومهندس صالحی ریس صنعت معدن مسجدسلیمان که با بنده همکاری داشتن کمال تشکر را دارم .. امیدوارم مسئولان حمایت کنند تا بتوانم این هنر اصیل ایرانی را نه تنها در خوزستان بلکه درکشور گسترش دهم .
شهرزاد امیری
پی نوشت :
عنوان گفت گو برگرفته از شعر محمد علی بهمنی است
هیچ دیدگاهی درج نشده - اولین نفر باشید